ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Гита го жали: во пролетниот календар на гибелта, некогашниот прв човек на заедницата, сега само странец во еден голем ориентален град што никогаш наполно не го прифати за свој, поранешниот главен рабин и претседател на општината на Салоника ги брои писоците на локомотивите што ги најавуваат транспортите на живи луѓе, откорнатици со извесна дестинација, но и неизвесна судбина.

Стивнати хакхами мислат на одведувањето на Израилот во вавилонското ропство и на повторената судбина, барајќи со сета моќ на своето примерно духовно поимање, среде општиот очај, викот и пискот - причина за суровиот гнев на Севишниот, додека хазаните, псалтирите при синагогите го мислат кадишот, молитвата за умрените што, чувствуваат, отсега натаму ќе биде непрекинато кажувана.

Се вртам и го барам со очи Ѓелете.

Или отиде да преговара со Хилмипаша во Солун?

Туку вие како сте, останавте ли живи, — па нарочно разгледа горедолу, барајќи со очите некого во оние што го обиколија и сериозно запраша: — Камо го Дамета, бре луѓе?

Востаниците го бараа со погледот и сакаа да го видат.

Влезе во вирот како во леѓен, барајќи со стапалата рамен, а не остар камен, па во водата до над колената почна да џбара со рацете до лактовите во брановите.

Бараше со очите наоколу, да пронајде нешто што би можело да му послужи за играчка, па кога не можеше да најде ништо, легна врз откосената трева и ги стави рацете под главата.

Кузман и јас, фантоми, пишуваме писма и бараме со нив сѐ што сакаме.

И ако ме намразите поради зборовите или поради делата мои, јас нема да починам и повторно ќе ви зборувам и повторно ќе работам и единствено во срцата ваши, а не надвор од нив, ќе ја барам повторно љубовта кон мене, ќе ја барам со секој здив на моето битие, оти не постои друга награда на овој свет за оној што вистински љуби освен возвратената љубов.

Барал со поглед дрво од чие стебло или подебела гранка ќе изделка нова оска.

Но јас веќе знаев кој е со него и дека тој што е со него е изврзан со гнил ремен, ишаран од стапиште со модрици и безумен како и секогаш зашто до мене достаса најпрвин неговиот глас - „Не давај ме, внуку, на никаквециве, ќе ме обесат“ - потоа јасно го видов како се ниша килав пред својот внук и судија и како плаче кикотливо, ја видов таа безначајна празнина во лита и скудна облека на која никнала долгнавеста тиква со влакна, но тоа е сега прикаска што мојава улава старост ја раскажува со чувство на посничка осаменост пред друга, калуѓерска и божја, бездруго свето дрво што размислува над туѓи мисли и се моли над туѓ грев, на оние што веќе ги нема, што се прав како што ќе сум и јас утре прав, јас, Лозан Перуника, дамка од дамките на минатото и вчерашна жива смрт од дружина на мртви луѓе, и тие вчера со гнев и јад во секоја капка на крвта вчера, кога и јас, и сирак и главен терач на туѓа двоколка со сив ѕевгар, сонував и живеев зелено, зелен во една земја што помеѓу топењето на снегот и сушите на болните лета не знае што е зелена пролет, зелен април или зелен мај, и знае или можела да знае што е зелен страв пред чудовиште оплодено од еден друг господ во градината во која се преселиле од рајот женското петле Адам и неговото ребро со женска коса, женски колкови и женско умеење во гревот да посади боцки од кои душата станува жива рана.

Бев болен и мал момчак чии прсти тогаш не допреле женско месо и можев да знам дека и со маки ќе се исправам, ќе допрам врв на нож до грлото на килавиот Јаков Иконописец што пошол сам од Кукулино по нас да ја одмаздува својата споулавеност и да го прашам кој ќе го одбрани од казната за која треската ме определила, и можев да ги прашам засипнато другите по што се позрели од мене кога не процениле како и од кого горел Круме Арсов и кој е грешниот светец дојден да го убие волот на Цене Палчев или на Чучук-Андреј или на Осип Сечковски, не знам, на еден од луѓево чија желба е да донесе камења, два и тешки, за воденица со мрак под покривот што ќе е светлост само за призраците, и пак не станав од сламата на Никифоровата кола, еднаш со скршена, сега со втора оска, а небото не се уриваше со бучава како што мислев и не летаа ни врани ни пропаски, ни некои евангелски птичиња со црвени вратови и со грпки, само татнеше под нас земјата во која коските на мртвите се кршеа една од друга и нѐ предупредуваа да клекнеме и да се помолиме за црвите во нивната шупливост, и чувствував со ноздри дека ќе испука дамкавиот камен од кој се спуштија Онисифор Мечкојад и Јаков Иконописец и ќе пушти од себе стеблики со горчливо млеко во себе, меѓутоа слушав шушкаво дишење, свое бездруго, останувајќи бессилен под влажни сенки како под кожа на страшно голема гуштерица, и си реков не си веќе жив, сполај му на господа, сонуваш мртов сон обидувајќи се да мрдаш со прстите во опинците, си раскажував, а во тие опинци уште лежеше студот на водата од потокот што го прегазив кога се враќав од Мечкојадовото засолниште во забелот, во тој ден или вчера, пред сто години можеби, и го барав со внатрешниот вид на очите среќниот миг на детството од дните кога со врескање се прерипува баднички оган, наеднаш без возбуда да се сетам дека бев премал кога мајка ми умре заедно со мојата новородена сестричка и кога татко ми отиде и не се врати, едни да докажуваат дека загинал од димискија, други да се колнат дека се преженил кадрав и убав, животворна сила заради која и света Петка повторно ќе можела да се најде на земја.

Тогаш бараше со погледот ненаврнати дири од заеци и од друга дивина меѓу стеблата; гледаше кревки букови фиданки, кутнати под снегот; изнаоѓаше парче зеленце во таа еднообразна белина: - притулена смрека, илузија за зеленило пред отворените погледи на засонуваните зајковци, кои ги одбираат своите зимни легла само во смреките, помислуваше, а беше најсреќен кога можеше сосема да заборави на оние двајца влечковци по него.

Во вистински час се оттргна од она негово зборување. Го бараше со поглед Глигора.

Ама одозгора еднозадруго ми слегуваат некакви заплеткани конци, некои пајажини ми паѓаат вака право, како голема сенка и јас се барам со рацеве и се бранам со рацеве... Ја кинам сенката со нокти и веќе почнувам да викам, не се додржува гласот.

Иди со пушката и ја крева нагоре, го бара со цевката Дука Вендија.

Тој нерешително стои на влезот од сандакот и го бара со поглед кловнот. Добронамерно е иако не знае ништо.

Страшно ѝ е да се спушти сама, о, колку е страшно!

Еднаш напладне отидов на лизгање сам; измешан со луѓето, забележав како кон ридот се приближува Надењка и како ме бара со погледот...

Ја бара со левата рака амајлијата под грлото и ја доближува до истрпнатите усни: тоа триаголниче од кожа го чувало од зло и не го дочувало.

Тогаш кога Симон ми зборуваше за стрелањето што го извршил Борко и дека тој го потопил Долнец, не заради некаква полза за земјоделието и за напредок на земјата, туку за да се спаси ако може себе си од тешкиот товар на злосторот, да го скрие и да оневозможи тој злостор да излезе на видело, во тие моменти на повреденост и изгубеност кога се вртев наоколу и по својата глава барав со кого би можела да зборувам, до телефонот го забележав името и бројот на Владе историчарот.

Татко, на крајот, се согласил. Барал со денови по семејните документи, го означил кругот на нашето емигрантско семејство, ја минал духовно границата, ги поврзал другите семејства во стеблото, минал и низ други граници, втасал до Турција, до Азија, дури и до Америка.

Бремето го повлече кон грубата калдрма и тој, не ширејќи ги рацете и не барајќи со нив потпир во воздухот, невешто, скоро театрално падна.

Ве барам со години.

ДИМИТРИЈА: Не знам, си го бараме со боринче. (Пауза.) АНДРЕЈА: Како си ти, Верче?