ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Отспротива се наоѓаше една корпулентна девојка која имаше вишок килограми, но имаше и вишок од кеш кој на Трпе секако му беше неопходен за да опстане во гладијаторскиот смрад Скотје.

Татко во мигот помисли на ќерпичот којшто опстанал во урнатините, но и како урнатина на Османската Империја.

Овој збор ќе опстане во балканските јазици како архаизам, но тој долго ќе одекнува во народното творештво кај балканските народи, ќе се задржи во колективната меморија како синтагма темна зандана, како претсобје на смртта, како пекол, како балкански гулаг...

Татко ги истакнуваше зборовите кои со векови опстанале во балканските јазици, не можејќи да бидат истиснати од нови зборови и сметаше дека на листата треба да бидат истакнати тие зборови, што беше во спротивност со првичната концепција.

Го бараше својот пат помеѓу мајкиниот лет кон Турција и татковиот повик за останување...

И тоа што денес не постои од тоа време, опстанало само во старите зборови, во заемките од туѓо потекло, кои луѓето со текот на времињата, немирите, војните, селидбите, новите идеологии ги преместувале од јазик во јазик или усилено ги чистеле од еден јазик, во потрага по совршената чистота, која никогаш не била достигната...

Во шифри пишувал дека државата не може да опстане во зулуми, со што на крајот, би настрадала и војската на исламот (јаничарите), потсетуваше дека во неговата албанска земја има вигани, кои вредат за десет јунаци.

Зборот опстанал во балканските јазици со истата форма и значење, но и со модифицирана употреба во текот на времето.

Тој помисли на ќерпичот во својата Историја на Балканот низ падовите на империите да му посвети посебно место.

Но силата, гравитациската сила на останувањето на Дедо да остане и опстане во родниот Поградец, и покрај сите заминати сестри во Цариград, ја чувствуваше и во Цариград како сила на заминување.

Татко замислено го слушаше Камилски, загрижен зашто не можеше да понуди решение, но сепак се огласи: Кодошењето било и опстанало во сите времиња на човековиот живот.

Во право си, пријателе Камилски, Книгата на патувањата на Челебија ни го враќа од митската меморија на Скопје изгубениот XVII век, ни ја опишува истава чаршија низ која чекориме, маалата кои опстанале во остатоци, тврдината Кале, Безистенот, Камениот мост, џамиите, амамите, приспособени на денешни потреби...

Тие опстануваат во околина во која секоја западна личност кога би влегла би умрела за неколку дена.

Таканаречените примитивни општества како Кунг во Африка, забележува Фаерабенд, “опстојуваат среќно; ним не им требаат никакви направи.

Киберпанкерите ја користат технологијата за да опстанат во светот кој не им нуди ништо друго; ја злоупотребуваат за да го излијат својот бес кон тој свет. Ова е многу „поживописен” и потенцијално деструктивен тип на вандализам отколку графитите или палењето на поштенски сандачиња.

Но овој нагон за чистота и овој „возвишен облик“ веројатно ќе опстанат во некоја уште повозвишена форма дури и кога ние философите некако би успеале во совладувањето (или дури само Verwindung) на метафизиката.

Во таа смисла, еден евидентно анахрон концепт за тродимензионален простор кој е тнр. „база“ на медиумот „архитектура“ веќе не може да опстане во своите три димензии туку ги користи придобивките (кадрирање, суспенз, нарација...) на тнр. дводимензионален простор на филмот, на пример (кој, парадоксално, „со една димензија помалку“ - иако и таа се освојува со Виртуелната Реалност - се здоби со повеќе „реалистичко ткиво“, со повеќе „видливост“, да речеме, од множеството тродимензионалност што нѐ опкружува!), или, уште порадикално, архитектурата ќе мора да се соочи и со тнр. мултидимензионален концепт за простор на Хокинг (кора од портокал, како пример!), кој станува парадигма за „просторна ориентација“ на крајот на веков. Margina #26-28 [1995] | okno.mk 11

Немав ниту потреба, ниту сила да ѝ објаснувам дека голото практицирање на фолклорните форми нужно води кон нивна политизација и идеолошка злоупотреба, кон еден ситноуметнички, малограѓански дух на паланката кој бара политичка поддршка за да остане жив, да опстане во живата конкуренција на светските уметнички форми.

И да не бевте формални емигранти избегани од својот роден дом (епскиот македонски збор вели: откорнатици!), сигурна сум дека моралниот кодекс на Твојот Татко и на Твојота Мајка врз целото ваше семејство ќе се пренесуваше на сосема ист начин и ќе си функционираше сосема идентично, создавајќи ви стандарди што безусловно ги определуваат сите ваши постапки и што е поважно! обврзувајќи ве тие стандарди да ги пренесувате на своите деца и внуци.

Живеејќи семејно и општествено токму вака како што денес вообичаено се живее и модернизирајќи ги, соодветно, нашите семејни и пријателски релации така што сѐ побегло се познаваме, сѐ помалку си кажуваме, сѐ пократко се гледаме и сѐ поретко си зборуваме (но си пишуваме СМС-пораки!), ние сосема ја загубивме драгоцената можност да комуницираме и со тишината.

Не знам треба ли тоа домашно воспитание да го детерминирам како патријархално (типично балканско...) и да го појаснувам најпрвин преку вашиот фамилијарен егзилантско-емигрантски фатум, кој нели неминовно ве упатувал едни кон други, бидејќи само така сте можеле ем да се чувствувате колку-толку безбедни, ем да опстанете во пустите туѓи куќи, туѓи јазици, туѓи градови (улици, институции, инстанци...) што везден сте морале да ги (п)освојувате...

Татко ми, од своја страна, мислеше дека е добро во емигрантските семејства да има повеќе лекари, да им бидат на помош на сите луѓе, за да може семејството посигурно да опстане во неизвесните и проклети балкански времиња...