ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Тики: Но јас не можам да ѝ платам, Еди!

Ќе ми биде тешко без нив но што можам? (Ги шири рацете) Туку, ѝ плати ли на Грета?

Тики: Мислам дека е најодвратен! (Беки погоден силно грокнува и отрчува во аголот) Што ќе правиш со нив?

Тоа го прават со необично задоволство зад кое се крие, угриз на бесно куче.

Сигурно и вам ви е познат оној став што секогаш го користиме како изговор кога не знаеме што точно да правиме со себе и велиме „само малку, колку да утепам време“, а го кажуваме со длабоко потсвесно сознание дека „времето нѐ утепува нас“.

А што ако ја фатеше? Што правеше со неа?

Во Париз постои огромен прилив на нови жители, градот расте, но тоа се прави со една рамномерност.

Нѐ освести зората, нестрплива и гласна (сигурно и таа изгубила нерви) те фати под рака и одлучно те поведе оставајќи ми ги истутканите дипли на улицата, тешки, наводенети од вчерашното водопролитие. Таа знаеше што прави со рацете.

Запалив цигара во движење, го почешав носот, ја почешав брадата. Не знаев што да правам со рацете.

Тој тоа го прави со скриени намери во кои изненадувањето е проникливиот миг на раѓањето.

Дури беше силен моливот - тој и душата своја ја пресоздаваше во значења и знаци и тој тоа го правеше со големи пориви, со голема жар: уште недозапишан претходниот - тој од твоите усни го читаше и поземаше веќе наредниот збор, го обликуваше покрај другите и им го оставаше во наследство на времињата и незнајното.

Ах, тој молив, човек во човека На Јован Павловски Кога ќе докрајчи моливот, кога ќе снема сили никакви траги да остави зад себеси, човек не треба ништо да му зборува, ништо да му доверува.

Понекогаш квечерум чистачот на чевли од Plaza de Armas седнат пред портата на својата розова куќичка под огромниот крст на врв рид ќе фрли поглед на параглајдерите над Мирафлорес - колку да им довикне на аздисаните туристи и авантуристи дека сѐ што лета не е кондор, ќе фрли поглед чистачот на чевли и кон сурферите кај Баранко - колку да им довикне на јавачите врз сопствените мечти дека баш во Баранко опирањето на застоеноста на живеачката се правеше со вина, песни и убави жени, а не со некакви пластични секачи на морските бранови.

Но мора да беше тој, зашто човечето си побара од наречената братучеда да го почести, па мајка му отвори една тегла со зашеќерено слатко и му ја тупна со забришана лажичка и чаша вода, токму онака како што правеше со окупаторските војници што ни упаѓаа дома како неканети гости и без збор благодарност или насмевка ќе ѝ ја вратеа теглата откако ќе ја испразнеа до дното, не задржувајќи ја ни за спомен.

Со малку сиренце, она убавото, жежено што се вика, и што се прави со усвитени камења што се ставаат во овчо млеко, и со понекоја голтка водичка од стомнето, ги изедоа печените компири, убави, вкусни какви ни на царска трпеза не можат да се најдат.

- Што да правиме со Кротка, дедо? - праша Бојан попладнето, кога се врати со срната од Заветна, каде што ја пасеше, држејќи ја врзана за јаженце.

Бојан не знаеше што да прави со рацете. Му трепереа. И забите му чукаа. Како да е сред зима.

Ја бодреше. Ѝ правеше со ноктот пат низ песокта.

Понирала под земја и пиштела, се тресела и се превртувала, и пак не знаела што да прави со своите води.

Што дека во војната, кога војската ги испусти лозјата и немаше ни вино ни ракија, се правеше со боза! не женеа?

Го паметам како добар човек и уште подобар шегаџија. Не знам дали неговите шеги беа толку шеговити и секогаш нови кога ги правеше со возрасните, но нас децата тој секогаш знаеше да нѐ изненади и да нѐ засмее до пукнување.

Тој таа вечер раскажуваше бесрамни нешта, кои се премолчуваа во секој дом и во секое друштво кое не припаѓаше на самото дно на општеството; дури и кога пријателите на Берта се обидуваа барем малку да го насочат разговорот на друга страна, па го прашуваа за тоа каде ги направил првите слики по нарачка, тој зборуваше како на петнаесет години во некоја јавна куќа насликал неколку актови на ѕидовите, а потоа раскажуваше што сѐ правел таму освен што сликал; го распрашуваа кого портретирал изминатите години, а тој ги набројуваше портретите на сопругите на месарите, банкарите, докторите и професорите, и помалку зборуваше за портретите, а повеќе за тоа што сѐ правел со портретираните.

Тој раскажуваше, ние црвенеевме, а Берта Ауербах сигурно веќе имаше решено уште таа вечер да му каже на овој млад човек дека ја откажува нарачката за семејните портрети.

А и сексот; што правиме со сексот?

Секој пристоен приказ на машката геј-култура би требало да разгледа и да испита голем број нејзини особени практики, жанрови, општествени и естетски облици.

Операта, поп-музиката, модата и стилот, архитектурата и дизајнот, печатењето, сликарството и ликовните уметности; заводливото за гејовите од британската култура, од француската култура, од арапската култура, од јапонската култура; дивите и нивните определителни одлики во разни национални контексти (Мексико, Аргентина, Франција, Турција, Израел, Египет, Либан, Јапонија); трачарењето, мрчењето и кампчењето; урбаноста, отменоста и духовитоста, дури и имањето домашни миленици, особено наклонетоста кон одредени кучешки и мачји раси: сето тоа треба да се опфати во кој било сеопфатен опис на тоа како да се биде геј.

Мислеше на ловот, сега сосема поинаку, за миг губејќи ја од своите мисли сета таинственост, што ја имаше до вчера во односот кон него, а нешто што се изроди во сиот тој поминат ден во него, низ онаа проклета притивнатост во сѐ, што правеше со своите раце, и што мислеше со своите мисли, нешто како негов внатрешен отпор кон таа помиреност во неговите движења, го распалуваше во оваа квечерина и го правеше наострен и здивен за уште еден обид.

Она умирање, кога нема што да се прави со себе, сите го имале барем по еднаш во својот живот; разликата беше само во тоа што кај него сѐ беше неспоредливо поголемо.

За себе си мислеше дека тоа го прави со бегањето, со тоа што знаел отсекогаш да се затвори во себе, да ги затвори сите врати, пред нешто, што не сакаше ни да го види, ни да го признае дека постои.

Бидејќи економските работи не се повеќе во наша надлежност, ние веднаш минуваме во областа на идеологијата, моралот и забавата.

Значи, со мавзолејот е готово. Што да правиме со Кремљ?

Туку, сега и тој не знае што да прави со Бугарите што се заборавија.

Тој пак не ме гледа, си го тера редот, фрп, фрп, прави со српот, наполни ја раката, остави ја на пологот.

Паф, пуф, прави со устата. Го голта чадот Дуко Вендија и пак го испушта, го издишува.

а кога ќе излезеш на горниот крај од планината, долу веќе нова шума пролистала, млада младица, кревка, марула, други ластари се подале и ти само се преместуваш и пак јадеш, само по една широка бука за сенка си оставаш, и јас не сакам така да мислам, вели Стеван Докуз ама нешто ме тера, којзнае во која длабина е скриено тоа што ме тера, дали некаде во мевот, или уште подалеку и подлабоко, а јадењето не е еднаш и не е за еднаш, кога би можело да се најадеш само еднаш и тоа цел живот да ти држи, сто години да не мислиш за јадење, само си работиш, ама зошто да работиш тогаш, си мислам, што ќе правиш со сработеното, ќе се чешкаш, ќе се чешлаш, и зошто ќе ти служи устата, зар само за да ја поганиш, и таа треба со нешто да се подмачкува, да се проветрува, ќе ти скапат забите од неџвакање, од неработа, ќе ти фати пајажина, вели Стеван Докуз и џвака некое чкорче, го толчи, го цеди, а јадењето никогаш не му се познава, никаде да му се види јадењето, дали нешто во него му го јадеше, дали за два-тројца јадеше или му го земаше некој црвец, некој скриен молец во него или некоја друга заседната болест,

После, ко се примири, поп Цветан побарал да го однесат умрениот на селските гробишта и таму да го закопаат, но му се спротивстави Михаил Акиноски.

Тогаш се разлути поп Цветан и му се развика на Јандрета, и им се развика на комитите, на војводите и на сите жители на Потковицата дека тоа што го прават со попот српски не било ни човечко ни божје, и дека тоа го правеле ѕверови а не луѓе, сеедно кој бил попот српски и што правел.

Нејзината рака помина по неговото рамо и се најде на алатот на Александар кој добро беше подготвен благодарение на она што дебелата Симона го правеше со своите пријатели.

10. Јас не знам каде ми е некогашната а каде идната куќа, не знам има ли покрив над мојата глава, незнам каде со своето детство, со своите потекла, со своите јазици, не знам каде со својот хрватски, а каде со српскиот, словенскиот, и каде со македонскиот, не знам каде со српот и чеканот, каде со стариот и каде со новиот грб, каде со жолтата ѕвезда, не знам каде со мртвите, ни каде со живите, што ќе правам со минатото и што со иднината ... не знам.

Пееше пајакот со златна глава. Неговата песна гласно ја повторив и додадов: Слободата, Пајо, ни мавта со рака...

Пишпирик како да се зачуди: - Што ќе правам со сонцето?

Под усвитен товар Капнати че збиваат.

- А Шарлаган- кан? –праша еден момчак. – Што ќе правиме со него?

Нејзината отвореност беше мала, кружна и речиси ненаметлива - слично на дупчињата за антена кои татковците ги прават со позајмени алатки, не сакајќи да повикаат мајстор.

„Ах, што да се прави со ова дете, не му иде умот... Не сфаќа...“ Се јадосуваше мајка му.

Тие можеле да прават со вас што сакаат.

„Правете со мене што сакате!“ се дереше.

Тој беше свесен дека изборот на (безопасните) балкански ориентализми што го правеше со Климент Камилски, ќе можеше, покрај другото, да послужи за показ на балканските ориенталисти и балканолози да трагаат по тоталитетот на балканскиот историски процес што нему тешко му успеваше во неговата незавршена Историја на Балканот низ падовите на империите.

Зашто еве, и Евреиве ни ги полнат маалата. Со бродови и карвани од Дубровник, и тие, кутрите, божем бегајќи од Шпанија и Португалија одат за Солун, ама минувајќи низ Скопје, многумина и остануваат овде, кај нас. Што да правиме со нив?

За малку да не го посрамоти Петрета. Што да правеше со неа? Како да ја иставеше од пред очи?

Ако ѝ рече да си оди, таа ќе се врати, зашто и Амдие, Разие и Селвие трчаа по неа да ја прашаат што да прават со сланутокот, или дали е арно ралата, плуговите, дрвените лопати за веење, вилите, греблата и срповите да стојат на истите места како и порано.

Петре пак се најде во чудо: што да прави со оваа незгодна жена?

„Што е тоа?” „Рецепт. Лек за изгорено. Се прави со восок.

Што ќе правеше со него уште не знаеше баш најчисто, но нели беше спремен да направи муабет за тоа со ќајата, божем бара од него совет како од прв пријател.

Еден викенд отидовме во Маврово, во куќичката која ти ја правеше со голема љубов, со години, камен по камен, даска по даска.

Мајка знаеше што да прави со цвеќето. Имаше сина вазна, донесена од Италија, при нејзиното единствено патување во животот со мажа си, спасена при напуштањето на куќата крај Езерото.

Правеа со брата му Јована во турско време ќерамиди во Витолишча и добија пријатели. Каков поголем пријател можеше да има селанец од оној што го спаси да не ја менува секоја година сламата или 'ржањето на куќата и пак зиме да седи во виришта и мразурки на сред куќи?

Сѐ, сѐ само што прават со бабата Бисера, се разбира, не ѝ кажа.

Сосема ретки се вонвременските сонови И нема вонвременски аршини Со кои да се мерат и да се толкуваат сните А секое толкување на секој сон Треба да се прави со многу дикат

И во секојдневниот живот, состојбите на будност и конвенционално чиста свест се несомнено неопходни поради голото преживување во светот на бројни опасности коишто мораме да ги совладаме, да правиме со нив компромис или да ги заобиколиме.

Кметот мрмореше правејќи со сила напори да ја фати мелодијата и да ги следи.

Гледате ли? А пак што сѐ прави со Зоки, тоа не може да се раскаже, умот ќе ви застане!

Ја облекуваше, ја соблекуваше, ја капеше, ја чешлаше. Што ли не правеше со неа.

Со шумски јаготки во џебовите со здравец во мислите и планински воздух во срцата, ќе си направите ли муабет со овие стихови како што правите со буките и изворите Вие кои никогаш не сте ѝ биле туѓи нејзе, самата себеси што си е туѓа и заумна?

Најпосле мораше да ги земе парите држејќи ги в раце и не знаејќи што да прави со нив.

Дури кога виделе дека ќе умре, му ја покажале и го прашале што да правата со неа.

Тој и не знаеше што да прави со радоста, кога ќе му наидеше.

Шокот и тагата од смртта на милениците постепено беа заменети со загриженоста што да се прави со толку мртви пингвини.

„Ќе му однесам“, рече Марко, „само кажи му под сто кила не давам“. „Е, ебаго. Што ќе прави со сто кила?“

При штелувањето на мотор тој не го употребуваше светличкиот апарат. Тоа го правеше со помош на својот слух.

КИРО: Не потпишувам ништо. Што да правам со нив?

ПАРАСКЕВА: Очите ти се црвени како крв. Косата не си ја исчешлал со месеци. Ноктите орловски. Што правиш со себе?

ЕВТО: Што да правам со него! Носи го одовде! Ова е крај. Или ти или јас!

Што да правам со куците? Тие не се способни ни за одење, а камо ли за трчање и маршеви...

- Прави со мене што сакаш ... - Добро.

Немичкиот јазик за кој овде станува збор се прави со додавање на „па“ зад секој слог. Така, јаболко на немички ќе биде „јапабопалкопо“ или книга-„книпагапа“.

- Што си правела со компјутерот! Сѐ си ми избришала!

Во услови кога нашата економија беше, и сѐ уште е, во длабока криза и многу трговски друштва се затвораат, круцијален проблем претставува прашањето: што да се прави со работниците од компаниите што се пред затворање?

По нивното заминување дворчето се прошири, се направи место и за Мурџо кој слободно се појави од зад куќи вртејќи со опашката и поздравувајќи се со Деспина и Роса со душкање за на крајот да се примири крај Пела дозволувајќи ѝ што сака да прави со него.

Но што да се прави со очајната непостојаност на народот?!

— Што мислите да правите со нас, прашувам.

— Што да правам со Горачинов, ќе ја прашам Оливера Поточка.

Што да правиме со човеков, господе?

Го спасивме Клевтис, но не знаеме што да правиме со народот.

Јас не знам што да правам со рацете: кај да ги држам, како да ги наместам.

Се думам што ќе правам со детето, а умот никако да ми погоди.

Те држат како прогонета ѕверка, ништо да не можеш да направиш, а постојано да гледаш што се прави со тебе. „Според човекот и несреќата, велеше дедо, за секој друг човек, друга несреќа.“

Но што да правам со спиењето: само што си се завиткал и шпиончето ќе се јави: — Рацете горе, извади ги рацете!

А не знам што да правам со радоста, кај да ја ставам.

Другарите не знаат што да прават со мене.

Потоа од доверливо лице-тенеќеџија капакот на тенеќиите се затворал, како што тоа се правело со шарлаганот, и тие се праќале по железницата на определена адреса во Солун.