умее (гл.) - да (сврз.)

За човека човек е, за сите добар збор умее да пронајде.
„Ветришта“ од Радојка Трајанова (2008)
Козарите умееја да ја толкуваат тишината што зрачеше од Чанга.
„Времето на козите“ од Луан Старова (1993)
Мајка ми, без мисли како татковите одговори: – Бог да ти поможе! – Бог ги помага сите што умеат да си помогнат себе­си!
„Времето на козите“ од Луан Старова (1993)
Можеби сето тоа изгледаше како хорор шоу - „предворјето на пеколот“ - за луѓето од страна, но за нас сето тоа беше нормално - на крајот, ние бевме група луѓе што умееше да ги сфати проблемите.
„МАРГИНА бр. 15-16“ (1995)
Секогаш кога ќе го погледнам, го имам она чувство во стомакот дека тоа повторно се случува.
„МАРГИНА бр. 15-16“ (1995)
Триејќи го челото, се обидува да се сети дали некоја од сликите на апокалиптичниот кошмар што му се повторува, не е некоја од претставите што ги анализираше во својот докторат по ориентални студии и во кој се занимаваше со претставата на пеколот во Куранот.
„Светилка за Ханука“ од Томислав Османли (2008)
Иако не умее да ги прочита, Константин знае што тие означуваат: тоа се еврејски записи на имињата и презимињата, епитетите, датумите на раѓањата и на смртта и епитафските пораки на надгробните споменици од луѓе закопани, некои и претворени во прав и пепел, на штипските еврејски гробишта, од тој бизарен мермерен мајдан на завршени човечки судбини, од тој неколку стотици години стар скаменет дел од штипското градско сеќавање од каде се земени старите надгробни плочи на вознемирените покојници и се вградени во основата на базенот од Кежовица, бањата со лековити термални води.  Тие води не му помагаат на Константин.
„Светилка за Ханука“ од Томислав Османли (2008)
Го сонува овој ужасен сон со таква полнота што се плаши да не го сонува повторно, а кога буден размислува за него, не умее да го открие и да го протолкува.
„Светилка за Ханука“ од Томислав Османли (2008)
А каде не е досадно и каде не е пусто? Треба човек сам да умее да си ги најде радостите на својот живот.
„Бојана и прстенот“ од Иван Точко (1959)
Така доктор Миха сам се затвори и си ги тргаше маките, колку си ги чувствуваше и како што умееше да си ги лекува.
„Синовски татковци“ од Димитар Солев (2006)
Таква симфонија од звуци умееше да состави само јужниот ветер, а Бојан го доживуваше тоа бучење како најубава, најпожелна музика.
„Бојан“ од Глигор Поповски (1973)
Не умееше да мисли. Стравот, посилен од секогаш, беше единственото чувство што студено го стегаше во своите клешти.
„Бојан“ од Глигор Поповски (1973)
Па, најпосле, општинскиот штурец умееше да ги разнежи срцата, но не моето - болно и разјадено, и исцедено, без чувства и без живот.
„Улица“ од Славко Јаневски (1951)
- Глупост. Ти и не умееш да фрлаш камен.
„Улица“ од Славко Јаневски (1951)
Ако беше жива се ми се чини дека ќе се радуваше на секоја моја несреќа. Таква мајка ме роди“.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
„И мајка ми еднаш ми рече дека не умеам да замесам вкусно кравајче дури ни за себе си.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
Сметам дека ќе умеам да ја сместам мајка ми во таа празнина.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
Мислам дека во еден момент и отворено загатна оти токму конечното заминување на мајка му ја нагласувала потребата да биде уште поупорен во потрагата по таткото.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
- Не ѝ припаѓаше Таша на твојата сорта. Не знаеше да праќа онакви абери.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
О, јас најдобро знам колку сеќавањата умеат да не измамат! ) Тоа утро покрај Пребег ме заскокотка отвореноста со која Иван застапуваше некои од своите сознанија и претпоставки.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
Значи ништо не знаеш за нив, а најмалку знаеш за нивните карактери и за тоа дека тие без зборови а само со нивните женски абери умеат да си го добијат она за кое сметаат дека им го должиш.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
„Добро! В ред! Умееш да расудуваш“, ќе ми речеше мајка ми, „но сепак, не мораш се да завиткуваш во некои твои оценки, и на секој збор што ти го испраќаат да му бараш закачка.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
Таа самата ме упатуваше како да ја изведам работата - додаде Иван. – Досега се снаоѓав самиот, но за другите активности, мислам на обврските што му претходат на погребот како и за самиот погреб, потребна ми е поддршка и помош.
„Синот“ од Србо Ивановски (2006)
АНЃЕЛЕ: Ако му била добра работата. Зависи од тоа што работел. И али умеел да чува.
„Парите се отепувачка“ од Ристо Крле (1938)
Умееше да разговара со птиците молчејќи, а тие му одговараа пеејќи.
„Захариј и други раскази“ од Михаил Ренџов (2004)
- Откачи ги – ми се лути Хорацио – Тие умеат да мечтаат само како да станат личности.
„Слово за змијата“ од Александар Прокопиев (1992)
Замислував како ги истоваруваат во логорот, ги водат во една просторија каде им наредуваат да се соблечат.
„Сестрата на Сигмунд Фројд“ од Гоце Смилевски (2010)
„А јас не умеам да пливам,“ вели едно од децата. „Ќе научиш,“ го храбри Отла.
„Сестрата на Сигмунд Фројд“ од Гоце Смилевски (2010)
Не умеејќи да си објасни што се случува, тој ревносно следеше сѐ, обидувајќи се некаде да го најде одговорот на прашањето што го измачуваше – зошто?
„На пат кон Дамаск“ од Елизабета Баковска (2006)
Политичарите за кои редовно гласаше не умееја да се снајдат во апсурдноста на чудовиштето кое половина беше мир, а половина војна.
„На пат кон Дамаск“ од Елизабета Баковска (2006)
Колку малку го слушаме својот внатрешен глас, колку малку умееме да ги читаме знаците што секогаш непогрешно ни ги покажуваат вистинските насоки...
„На пат кон Дамаск“ од Елизабета Баковска (2006)
Јас умеам да познавам и да ценам што е лошо, а што е арно. Ова е лошо - фрли го!
„Антица“ од Ристо Крле (1940)
Били сакаше и рефлектирачки површини - поставуваше скршени парчиња од огледало овде-онде и ги мешаше со сето наоколу.
„МАРГИНА бр. 11-12“ (1995)
Сето тоа го правеше амфетаминот, но најинтересно беше тоа што Били умееше да ја пренесе атмосферата на оние кои воопшто не беа во тој фазон: обично луѓето на спид правеа нешто што им беше само на нив интересно.
„МАРГИНА бр. 11-12“ (1995)
Клинците ги отфрлаа обичаите и облеката заради кои изгледаа како нивните родители и одненадеж сѐ се промени - татковците и мајките се обидуваа да изгледаат како нивните деца.
„МАРГИНА бр. 11-12“ (1995)
Мислам дека нашата животна ситуација дава доста примери за тоа дека има многу што умеат да спорат разговарајќи, но малкумина се оние што разговарајќи вршат усилба и да се разберат: во сите институции на системот се дебатира и се спори разговарајќи.
„Календар за годините што поминале“ од Трајче Кацаров (2012)
А, тоа што го знаеше умееше да го соопшти на милозвучен, елегантен и занесен начин...
„Календар за годините што поминале“ од Трајче Кацаров (2012)
„Тој што не умее да чува пушка, не заслужува ни да ја има“, рече Никифор Ганевски.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
- Не задевај го, го фатил за рака Герасим од Побожјане. - На оној што умее да раскажува и кога измислува му веруваат.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
- Измислува, рекол изѕемнато Цене Папчев; непреспаната ноќ оставила под неговите очи дамки на своја темна крв. - Подмолно сака да нѐ трогне со лаги бутмишов.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
- Немој... Пушти ме. Креваш рака на свет човек. Погледна ли над вратата кога влезе?
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Воздивнувал зашто не умеел да чкрта со заби како Доце Срменков.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Не можел и не умеел да заврши песна. Просел издрипавен.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
„Всемог бог не ќе нѐ избави од опакост.“
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Умееше да пее старински црковни песни и личеше на преоблечен патрик дојденец, по лик не господов слуга туку манастирски господ.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Тој тогаш престанал да се клешти. Се потпрел на крива ластегарка како да ќе го престои животот.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Ја изгубил тамбурата, го изгубил и гласот.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Имаше набожен глас. Говори, ти ја потресува душата.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Јаков умее да напише јунак и умее да напише аждер.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
На војниците, лошо хранети, лошо облекувани и лошо обуени, во опинци, повеќе им се исплатуваше да останат во населба и како знаат и умеат да доаѓаат до храна, топла облека и покрив над главата, а офицерите, повеќе политичари одошто војници, место да поведат сметка за војската, сѐ преземаа за да ги уништат Началствата, она во Потковицата и од околните села.
„Потковица на смртта и надежта“ од Миле Неделкоски (1986)
Тоа, што не го завладеаја Чауле и околните ридови, и што беа погани со народот и со луѓето од началствата, на Србите луто им се одмазди. После, во првата Голема војна.
„Потковица на смртта и надежта“ од Миле Неделкоски (1986)
Ти ја навредуваш, Ана, она женското во неа го навредуваш, а ти не умееш да ја почувствуваш навредата за самиот себеси.
„Пустина“ од Ѓорѓи Абаџиев (1961)
- Ме спаси од смрт во песоците на Сахара. - Кој? - Смарагда! - Како бргу умееш да измислуваш, - тажно се насмевна Ана.
„Пустина“ од Ѓорѓи Абаџиев (1961)
Не умееш да направиш нешто, а го урнуваш она што другите го создале.
„Пустина“ од Ѓорѓи Абаџиев (1961)
Навистина, кловнот не умее да говори, кловнот е нем.
„Кловнови и луѓе“ од Славко Јаневски (1956)
Умеам да господарам со себе, не патам од халуцинации, не сум ни мистик, ни егзотичар.
„Кловнови и луѓе“ од Славко Јаневски (1956)
Умеам да размислувам и да откривам излез и од натешката ситуација. Бар до тој ден умеев.
„Кловнови и луѓе“ од Славко Јаневски (1956)
А знаеш ли ти дека не умееш да разговараш со луѓе? Те молам, знаеш ли тоа?
„Кловнови и луѓе“ од Славко Јаневски (1956)
Тројцата се силни и чувствителни. Умеат да се бијат но неспособни се да судат.
„Кловнови и луѓе“ од Славко Јаневски (1956)
Оние кои умееле да прават стакло и со машини да подигнуваат и придвижуваат огромни камени блокови мора, во најмала рака, да 54 имале доволно памет за некое нешто да не го сметаат истовремено за него самото и за неговата спротивност.
„МАРГИНА бр. 6-7“ (1994)
Креативно инспиративен, освен за блажените метафори, тој умееше да поттикне и на наука.
„Ниска латентна револуција“ од Фросина Наумовска (2010)
Зошто ли мене, љубителот на мангите на Мијазаги и приказните на Жорж Санд, потценетиот реализам почнуваше да ме засега, не умеев да разјаснам.
„Ниска латентна револуција“ од Фросина Наумовска (2010)
Тоа е порака од пред сто години, ако човек умее да ја прочита.“
„1984“ од Џорџ Орвел (1998)
Беше тоа ноќта кога се одржуваше Трката со чамци - ужасно груби умееја да станат во ноќите на натпреварите во веслање - и јас се удрив во еден млад човек на авенијата Шафтсбери.
„1984“ од Џорџ Орвел (1998)
Поправките, со исклучок на оние што можат да бидат извршени своерачно, требаше да бидат одобрени од далечни комисии кои умееја да го задржуваат дури и заменувањето на обично прозорско стакло по две години.
„1984“ од Џорџ Орвел (1998)
Арно ама, без оглед каде и за што се водеше разговор, кога ќе наближеше крајот, кога неизбежно ќе дојдеше часот за збогување, обично во претсобјето, низ полузатворената врата, тој уште еднаш ќе го провреше своето бледо лице со живи црни очи и на главата на семејството, која прашањето со страв го чекаше, ќе ѝ речеше, небаре се работи за нешто сосем споредно: „Туку, можеш ли да ми...?“
„Црни овци“ од Катица Ќулавкова (2012)
Кога зборуваше, зборовите му беа толку интересни, толку многу проткаени со вистинска страст, остроумни, промислени, страшно духовити, поразителни за противниците, вдахновени за пријателите, премногу добро умееше да зборува за сѐ што воопшто би можеле да помислите дека ќе...! А тој сепак ќе го стореше тоа.
„Црни овци“ од Катица Ќулавкова (2012)
Но Климент Камилски умееше да изненади кога тоа најмалку можеше да се очекува.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Тогаш ќе умее да владее со самиот себе.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Само на својата кожа ќе осетиш, зошто: „Среќен е оној што умее да сака“, вели Хесе, „и да биде сакан“, велам јас. ***
„Читај ми ги мислите“ од Ивана Иванова Канго (2012)
„И со овие заби ќе умеам да се одбранам ... Така - а? - була в јачмен. Пред големиот Бајрам.“
„Забранета одаја“ од Славко Јаневски (1988)
Вероника умее да пее за секоја најмала ситница, за секој најобичен детал од животот, дури и за оние најдосадни мигови во кои е вплеткана работејќи една чисто техничка работа.
„Зборот во тесен чевел“ од Вероника Костадинова (2012)
Заборавот ја подјадуваше меморијата на раните дипломатски години, но не можеше да ја истисне од свеста...
„Амбасади“ од Луан Старова (2009)
И најпосле непредвидено, како што само судбината умее да ги режира настаните, наметнувајќи ја случајноста како апсолутен арбитер, настапи времето, дојде неочекувано мигот кога катарзично се ослободуваше времето минато крај Арафат во Картагина.
„Амбасади“ од Луан Старова (2009)
Мислам дека Пачев умее да создаде дилеми.
„Летот на Загорка Пеперутката“ од Србо Ивановски (2005)
-Животот умее да ни понуди исти формулации со кои еднаш ќе нѐ изнасмее а идниот пат ќе нѐ расплаче.
„Летот на Загорка Пеперутката“ од Србо Ивановски (2005)
Мачорот на Зоки е дебел и прилега на голема топка за плажа. Но, иако сите го признаваат тоа, никој не умее да каже како тој го доби своето име, кое, впрочем, никако не потсетува на таква топка.
„Зоки Поки“ од Оливера Николова (1963)
- А, - рече бабата, - не знаете вие, Зоки умее да брои до десет!
„Зоки Поки“ од Оливера Николова (1963)
Зашто – леле! Којзнае што ќе станеше во станот на Зоки Поки, ако овој Фигаро умееше да држи ножици!
„Зоки Поки“ од Оливера Николова (1963)
Во неа тој оптимистички ќе заклучи дека за наша среќа и за среќа на нашата иднина вистината напати без туѓа помош умее да ги прескокне сите објаснувања. (Еве и овде е загатната иако не сосема прецизно таа чудесна вистина што тој ја означува како подвижна).
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Само треба да знаеш како да се вслушаш и да умееш да ги откриеш местата по кои шетаат).
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Тие девојки умеат да насетат од каде може да потече оној препознатлив мирис на настанот на денот.
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Неговата маѓепсаност од надареноста на мајка ми, особено во кулинарските вештини, ја имам забележано од поодамна, всушност од оној ден кога по конзумирањето на убавото парче од Пасхата што ја беше приготвил татко ми за Воскресение, Лев Петрович очигледно задоволен од вкусот на празничниот колач изјави дека некогаш некој ако предложи да се постави или да се изнесе на пиедестал она што е најполезно и остварува највредни резултати во секидневието, тој без двоумење ќе се заложи тоа да бидат рацете на жената што умеат да создадат толку многу вкусни јастија наспроти трапавите и секогаш лошо приучени мажи кои на животот и не му прикажале ништо друго покрај она нивно необмислено незадоволство што неконтролирано го истураат насекаде околу себе.
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Како што тврдеше и самиот Раде, Крстиќ умеел да сослуша, имал разбирање за туѓите неволи, личел на човек кој знае што сака а и татко му на тој Крстиќ кој изградил многу палати во Белград бил човек од нашите краишта.
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Каков ли треба да биде типот на жена што ќе умее да го среди или поточно да го приземји необичното, дури и откачено чекорење на мојот постар брат?
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Притоа, морам да забележам, таа умее да се соживее со улогата на домаќинка.
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Дури ни не верувам дека умееме да сториме такво нешто.
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Ако умеете да чувате тајни би ви открила нешто: јас сум во потрага по совршениот пехар, пехар што нема никакви дефекти од било каков тип во својата форма.
„МАРГИНА бр. 21“ (1995)
Зарем е можно токму овој пехар - да го наречеме пехарот „G” - да биде вистинскиот?
„МАРГИНА бр. 21“ (1995)
За него, Грк од Египет критиката вели - умеел да го оживее минатото во своите песни.
„Ерато“ од Катица Ќулавкова (2008)
Само ти умееш да поминеш низ животот со тоа твое иха-ха-ха а притоа да веруваш дека сите си ги засмеала и никој нема да ти земе за кусур.
„Жената на белогардеецот“ од Србо Ивановски (2001)
Му реков: „Можеби во војната и ќе умееш да се поставиш.
„Жената на белогардеецот“ од Србо Ивановски (2001)
Татко ти никогаш не умееше да го оддели она што е вистинито од она што можеби го сонил или пак само му се посакало да го види.
„Жената на белогардеецот“ од Србо Ивановски (2001)
Старице, ме гледаш со сините очи низ топлата пареа од витлерите на твојата седа коса -такви ми се очите од раѓање; Го пушташ твојот јазик и гледам ќе ме прашаш, низ прозор не умеам да гледам а колку ѝ е чудесен тој на девојкава до тебе; Избрчкана рако, помрднуваш кон мене не ти се моите очи мета на кому кому како што ли ни смета?
„Омајнина“ од Афродита Николова (2010)
Кога ќе се ослободам од егото и суетата, кога ќе ги симнам маските и костумите, кога ќе се демистифицирам, кога не сум на работ на амбисот, кога имам можност барем за момент да бидам среќна, јас сум едноставна личност која умее да сака.
„Жонглирање со животот во слободен пад“ од Сара Трајковска (2012)
Среќата е луксуз откако ќе направиме животна ретроспектива.
„Жонглирање со животот во слободен пад“ од Сара Трајковска (2012)
ТРОШЧЕЈКИН: Леле, немаме! Јас би се снабдил, но не умеам да ракувам.
„МАРГИНА бр. 17-18“ (1995)
Боса кружи и низ својот од препишува врз песокот сѐ што ѝ шепти езерото: кога исчезнува народот во овој испустен манастир сите стебла есени умеат да се молат небаре монаси.
„Ненасловена“ од Анте Поповски (1988)
Ѕвезден вез. Ситено писмо, чиј ракопис умее да го одгатне само огнот на првото ходочастие, таму далеку, чиниш – во древности...
„Ненасловена“ од Анте Поповски (1988)
Сите што не умееја да се спастрат како вас.
„Будалетинки“ од Мето Јовановски (1973)
Веќе не умее да седи без ракија.
„Небеска Тимјановна“ од Петре М. Андреевски (1988)
Нема животно, па и какво било суштество кое не умее да разговара со Дедо Мраз.
„Авантурите на Дедо Мраз“ од Ристо Давчевски (1997)
А ако тоа уште не умее да јаде?! А ако тоа не сака да живее со луѓе?!
„Билјана“ од Глигор Поповски (1972)
Од страв тој и не умееше да мисли. Лежеше и чекаше.
„Билјана“ од Глигор Поповски (1972)
Нешто ѝ се случило, но што - не умеам да погодам. Сепак си мислам: „Можеби Билјана добила единица, па затоа молчи...“
„Билјана“ од Глигор Поповски (1972)
Нашите легенди говорат за летачки килими со кои можат да управуваат само луѓето што умеат да летаат.
„Игбал, мојата тајна“ од Јагода Михајловска Георгиева (2000)
Јас многу често се обидувам, седнат на килимот од Миру, тоа да го сторам и, те молам немој да ми се потсмеваш, мислам дека ми успева.
„Игбал, мојата тајна“ од Јагода Михајловска Георгиева (2000)