ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Колку да нема забуна, тој е истиот кој сега има биста пред Синдикатот во Битола, а под неа букет свежо цвеќе во пластична чаша од Скопско.

Денес таа работи на позиција дактилограф- администратор во Одделението за водовод, кое според систематизацијата на работните места носеше вкупно 802 бода (вредноста на бодот е утврдена на 12,5 денари).

На страната на Вујошевиќ немаше полномошник. Имено таа самата се застапуваше.4

Ова таа го истакнува како голем апсурд и недостаток во функционирањето на Синдикатот: имено, нејзиниот став по ова прашање е дека се јавува голема нелогичност кога вработени од синдикатот имаат спор со ССМ – за нив да нема никаков обѕир од тамошната правна служба, односно тие да немаат право на бесплатна правна помош, односно квалификуван правен застапник од својот синдикат во кој едновремено и работат, но и членуваат!?

Кирова, најпрво, испрати писмено барање до претседателот на синдикатот во кој членуваше – со цел да се разгледа нејзиниот проблем.

Но, во работните спорови работникот како полномошник може да го застапува и лице дипломиран правник кое е во работен однос во синдикатот чиј член е работникот, или во сојузот на синдикатите во кој е здружен синдикатот чиј член е работникот (чл. 406, ЗПП).

Поточно овој противзаконит акт беше обично Известување бр. 04-777 испратено од секретарот на „Дервен“ до сметководството и благајната на претпријатието – кое се однесуваше на сите вработени кои имаат решение за инвалиди на трудот6 и кои работеа со скратено работно време, а со штуро образложение дека веќе „не им следува такво право“!?

Во ЈКП „Дервен“ – кадешто работат преку 250 вработени првенствено по партиска линија, во зависност од која која од двете најголеми партии ќе ја освои локалната власт – денес постојат два синдиката во кој своеволно и на недемократски начин е поставено раководството –  кое само ги информира своите членови за направениот избор.

При ова, заштитата се сведе само на вонсудска заштита пред самиот работодавач, слично на онаа народната „кадија те тужи, кадија те суди“, и на дополнителна т.е. секундарна заштита, пред надлежниот основен суд; 7 6.  У.бр. 139/2005-0-0 од 21.XII.2005; У.бр. 161/2005 од 22.XII.2005; У.бр. 134/2005-0-0 од 29.III.2006; У. бр. 187/2005-0-1 од 10.V.2006; У. бр. 111/2006- 0-1 од 24.I.2007; У.бр. 188/2006-0-0 од 4.IV.2007; У.бр. 170/2006-0-1 од 6.VI.2007 и У.бр. 263/2009-0-1 од 22.IX.2010. 7.  Некои од овие „кастрења“ на одредби од процедурален аспект имаа смисла бидејќи, на овој начин, се одбегна дуплирање на истите одредби во повеќе одделни закони – затоа што постапката за заштита на работничките права, кај нас се третира како посебен вид граѓанска постапка и, според тоа, е регулирана со ЗПП (2005), со ЗИ (2005), потоа со ЗОП (2007), како и со ЗМРРС 23 – исто така, повеќе не постои одредбата која велеше дека над­ лежниот орган кај работодавецот е должен, пред донесувањето на одлуката по барањето, односно по приговорот на работникот – да побара мислење од синдикатот во кој тој членува, како и задолжително да го разгледа и за него да се изјасни, ако синдикатот доставил такво мислење (чл. 146, ЗРО/03 – ПТ).

Лозановски е трпелив, но после очигледното одолговлекување и лажење од страна на работодавачот, во мај 2008 (заедно со уште седум работници), се решава да покрене работен спор пред Основ- ниот суд во Битола и со тужба да побара исплата на неисплатените разлики во плата и надоместоци за храна и превоз.

За можноста од остварување на своите права по судски пат тој се консултира со претставниците од синдикатот во фирма- та, како и со адвокат (М.Мишевски) – кој, пак, понатаму ќе го застапува во сите фази од работниот спор.

Во овој период вработените во „Топлификација Битола“ одржу- ваат и неколку состаноци со директорите од Скопје, во рамки на кои им е најавен прекин на работниот однос, и уште еднаш на нив е префрлена вината за лошото работење на друштвото.

Поради ова, синдикатот во битолската топлификација, имајќи ја предвид новонастанатата ситуација, во декември 2007, одржува состанок на кој го разгледува предлогот на „Топлификација“ АД – Скопје за уредување на статусот на вработените, и донесува одлука во која јасно истакнува дека тој предлог ќе го прифатат само под следните таксативно наведени услови: 1) исплата на платата за месец септември, најдоцна до 25.12.2007; 2) од парите собрани од наплатата приоритет да имаат исплатите на придонесите и платите; 3) претседателот на синдикатот да има увид во изводот од банка, 230 со цел да не се вршат други плаќања сѐ додека не се исполнат обврските со плати и придонеси кон сите вработени; 4) исплатата на отпремнината да биде во склад со ЗРО (2005) и да се исплати до денот на престанувањето на работниот однос.

Постапката која ја спроведува посредникот е итна и затворена за јавноста, а на барање на страните, може да учествува и претставник на синдикатот во кој членува 78 Ваквата „превентивна“ законска обврска за писмено предупредување од страна на вознемиреното лице претставува непотребно оптоварување на работниците, бидејќи не може од вработените да се бара сами да го воспоставуваат работниот ред и дисциплина меѓу себе и спрема работодавачот, бидејќи тоа е надлежност и должност на работодавачот. 89 вработениот, односно претставник на вработените (чл. 23).

Работодавачот може да го откаже договорот за вработување поради причини за кои се дава отказ без отказен рок, само по претходна согласност на синдикатот чиј член е работникот кој се штити од отказ или од надлежниот инспектор на трудот доколку кај работодавачот не е формиран синдикат или работникот не е член на синдикат, а доколку синдикатот во рок од 8 дена не се изјасни, ќе се смета дека се согласил со одлуката на работодавачот (т.н. премолчна согласност).

Со првата, од 2004 година, и бројот на претставниците на работодавците и бројот на претставниците на мнозинскиот синдикат во Управниот одбор е зголемен од еден на два на сметка на претставниците на Владата, чиј број е намален од седум на пет (чл. 18, ЗИДЗВОСН/04).

Во однос на правото на работниците на учество во управувањето, Законот за јавните претпријатија утврдува дека основачот на јавното претпријатие по предлог на Советот на вработените, а до неговото формирање, по предлог на мнозинскиот синдикат во јавното претпријатие, именува и разрешува претставници на вработените, чиј број изнесува 1/3 од членовите на Управниот одбор на претпријатието (чл. 17).

Со втората промена, пак, во декември 2008 година беше пропи- шано претставниците на синдикатот во Управниот одбор да ги 87 именува репрезентативниот наместо мнозинскиот синдикат (чл. 7, ЗИДЗВОСН/дек.08).

При ова, заштитата се сведе само на вонсудска заштита пред самиот работодавач, слично на онаа народната „кадија те тужи – кадија те суди“, и на дополнителна т.е. секундарна заштита, пред надлежниот основен суд; 27 •  исто така, повеќе на постои одредбата која велеше дека надлежниот орган кај работодавецот е должен, пред донесувањето на одлуката по барањето, односно по приговорот, на работникот – да побара мислење од синдикатот во кој тој членува, како и задолжително да го разгледа и за него да се изјасни – ако синдикатот доставил такво мислење (чл. 146, ЗРО/03 – Пречистен текст). 2.