ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Во споредба со студените реконструкции на Феликс Гмелин, бруталниот чин на Бренер изгледа како регресија кон веќе застарено поглавје од историјата на уметноста, а невкусната одбрана на Полити ми изгледа малку повеќе отколку празните соништа на старецот за повторно добиениот радикализам.

-Се изморив од зборови - изговори Михаил. -Зарем тоа е веселба? Ни треба нешто наше, лешинско.

На старецот пак непријатен му стануваше Петја: тој се тркалаше по тревата, како ѓаволче, притрчуваше ту до еден ту до друг мртовец и ги влечеше за уши.

Каква е вредноста на овој вандалски чин и која е границата што треба да се пречекори?

Чанга, великиот Чанга, и во прегратките на смртта мислеше на нас, своите козармаалци, на децата, на мајките, на старците!

На човек на моја возраст не му останува ништо друго освен да чека, каде и да е“, се обиде да се пошегува свештеникот погледнувајќи го со бистар, прониклив поглед „Освен тоа, сакам да бидам присутен кога нашиот Одисеј ќе се врати на оваа тажна Итака.

Наблизу пиштат локомотивите со новите транспорти на живи луѓе со истоштени лица, најчесто со згаснати погледи и пресушена болка на откорнатици, луѓе што брзо, веќе навежбано се товарат во добиточните вагони кои поаѓаат проследени со пискотите на жените, викот на уплашените деца, занемените мажи, воздишките на средовечните, шепотливите молитви на старците пристиснати во своите први, подвижни ќелии, на луѓето што од страв се измокруваат во својата облека, на децата што несвесни за ужасот кој ги обзел нивните семејства, бараат простор за игра, во вагоните тргнати за далечната Полска во кои има едвај место за стоење.

Старецот ја држи в раце свештеничката капа заедно со килибарните бројаници, додека ветрот му ја развејува проретчената коса полека отплетувајќи му го врзопот од долгите бели коси, што лабаво му трепери на тилот.  „Одете оче, засолнете се во пристанишната зграда, ќе Ве повикаме благовремено”, му рече Лука Карер на старецот во чии раце беше крстен во црквата на Св. Дионисиј, заштитникот на островот, добивајќи го името по својот дедо, но и според еден од четирите евангелисти.

Потоа тој многугласен џагор, го покрива единствениот писок на локомотивата која поаѓа, тешко збивтајќи под товарот на долгата композиција што почнува да ја влече; товар што, од транспорт до транспорт, брои илјадници луѓе, милиони спомени, многу очаи, еден страв и нешто преостаната надеж.

На старците што покрај Боцета се збираа во берберницата тој им беше најблизок меѓу младежта што се вртка тука, ги имаше тој нив како за другари, на кои не им е крив дека ги нашла несреќата да побелат.

Прибирајте се дома оти мудурот ќе го запале селото, ееееееј!

Ѓиди маскара, ѓиди, — им се обрна Арслан на старците и им удри и тој по еден камшик преку очи, плукајќи секого в лице и псуејќи со најгнасни псовки.

Не се сврте за да не му даде на старецот можност да му врати.

- Нема кој да фаќа, знам, ама сепак причувајте го багажот, им рече на старецот и момченцето пред да тргне. ***

Му се стори дека го слушна и лаењето на дедо Ивановите кучиња, но не беше убеден во тоа, зашто колибата на старецот беше далеку и само во најмирните, ведри зимски ноќи лаењето на кучињата можеше да се слушне и долу, во Гогов Валог.

Исус Христос е резенка црвена лубеница Покрај постелата на старецот.

Извитканите фотографии на кои стоиме заедно со дедовците на брегот, Крстот од своето дрво на полицата, Заклучените долапчиња во гостинската одаја, ’Рѓосаниот меч фрлен во градината, Мистрија на мајсторот, Големите бајраци што ги оддиплуваа на свадбите, Огновите летна ноќ в планина, Шкрипењето на портите рано во сонот, Третото венчавање на старецот од соседната улица, Првата прелага на вереничкиот прстен, Пладнето кога заминуваа некаде војските, Сѐ, сѐ некако одеднаш исчезна,

Садриазамот, наеднаш и страшно, извика Илјери и во истиот миг на врвот на јатаганот го крена лебот од тарунот во рацете на старецот, го сврти коњот во полукруг и го бодна спрема прудолу, спрема Имотот.

Белиот мачор сигурно го слушнал неговото викање, зашто се појави како од никаде и скокна на скутот на старецот.

Во тој миг очите на старецот ме погледнаа со малку повеќе доверба.

Изненаден од тоа што цврстата рака на старецот сѐ уште го притиска џебот.

Еразмо слушаше, замаен од зборувањето на старецот.

Се пробуди, иако знаеше дека нема ништо на столот до него, сепак ги пружи рацете, посегнувајќи по фигурата на старецот.

-Вреќата навистина е празна! – си рече, уверен во кажувањето на старецот. – Празна ќе си ја приберам, нема да тежи! Многу сум ти благодарен!

-Како да навлезам во тајните на животот, сам, без твоја помош? - праша Еразмо, вртејќи се околу него, очекувајќи од разјаснувањето на старецот, да излезе чудото.

Децата можеа да ја примат, а можеа и да ја отфрлат, таа приказна на старците.

Тоа бил миг што еднаш во годината се јавува: наеднаш од две страни зачикчирикале две птици исплакнувајќи си ги грлата со сончева гаргара; потоа попукале сите возможни пупки на дрвјата и на грмушките, бело, жолто и румено, и го поплавиле светот со сладок мирис од кој и лицата на старците се измазнувале; и потоа од проѕирните далечини како да надошле златни потоци.

Прстите на старецот си играа со мојата коса. Пламенот ми ги полнеше ноздрите со густа топлина а земјата под мене беше сува и тврда.

Неговиот судија или спасител се наведнал. И самиот веќе смирен, речиси и глув и нем, минувал со палецот на левата рака преку челото на старецот, барал и стискал додека не почувствувал мека гасеница под челото.

„Тогаш не е вистина дека си ти.“ „Што дека сум јас?“ „Ти не си оној што го уби Осиповото воле. И не му го грабна залакот на старецот Неделко Шијак.“

Пропаѓав во кратки соништа, оние што немаа ни почеток ни крај.

Се сетив за светецот што боде со три запци чудовиште.

Што било потаму? Ништо... Кога до жолчка понижениот Адам Лесновец (самиот тој од гордост си го измислил славољубиво второто име) се вратил во пештерите и кога раскажал, издувувајќи ја со зборовите и маката од себе, дека се повлекол пред жените зашто не сакал да ги тимари (кобилите, рекол) со ластегарка од жал кон животворното млеко што можело да им секне а кое утре требало да ги израснува идните каменоделци, луѓето се насмеале.

Пред сѐ да се сокрие во магла, тој уште можеше да ги види двете очи на старецот; тие станаа големи, полека слевајќи се во трпетлива светлост.

Ти личиш на старецот, кој некогаш бил најубав ерген во селото и ги привлекувал погледите на убавите моми.

Бледосините очи на старецот шетаа од таблата за пикадо до шанкот, од шанкот до вратата на машкиот тоалет како божем да очекуваа промените да се случат во таа просторија.

А пак тие зачекуваат на старците да им се скорнат некогашните мераци, да им забаботат дамарите од далечните спомени за ората среде село, нозете да им се раздвижат.

По смртта на старците, сѐ ќе биде негово.

А требаше и да им рече на старците што останаа под тремот да го чекаат„Христос Воскресе“.

Налетав на дузина интелектуалци мудруваа гласно ко кучиња чопор се јадосав, сакав да ги ишамарам сите сметав дека тука не припаѓам воопшто Од сите тие повраќаници гнасни почна да ми се превртува желудник блеев ко теле во ѕидови празни во салата не видов ниеден згоден задник Се чуствував како бескомпромисен лудак од тие бескорисни пијавици гадни со дебели задници фотељи што дупат одвратни џганови интелектуални Отидов до паркот и налетав на старци заљубени парови се шетаа често во паркот не видов интелектуалци го вратив спокојот и срцето на место

Ковчегот е врз пресноископаната земја, поворката околу ковчегот, сите своите очи ги потпираат врз тврдиот поглед на старецот, а тој како да не сака во никого да погледне, неговиот поглед е устремен право нагоре во небото.

Пелагија клечеше крај неговата глава, го оплакуваше во себе, без глас и без солзи, оплакување што повеќе беше монолог отколку дијалог, всушност не кревајќи ја главата, чувствувајќи со снагата и слушајќи со ушите што се случува во одајата, кој доаѓа и кој заминува, таа му вели на старецот и се надева дека немите зборови што ги пушта во отворените очи во кои сега светот е сведен на таванот, дека незнајно како тие стигнуваат и до оној дел на старецот што уште не е заминат, а и до неговата дебела половина, до бабата Петра, која во мигот го слуша ритмичното вртење на тркалата од возот Ти дедо Костадине ја сврши најдобрата работа така да знаеш ги откорна бегалците од овој батак и ги упати назад во коренот во здивот на дедовците не е важно што ти и јас остануваме тука така ни е пишано зар не така ни било чкртнато да останеме во проклетава рамница за да бидеме дира на нашето талкање оти колку сакаш кажувај му некому дека си бил таму и таму си проживеал тоа и тоа ако не оставиш потврда за тоа како што направи сега ти кога ги напади сите во брегчињата и ритчињата на Македонија а ти остана тука каде што не сакаше да останеш за што јас живата и осрамотената ти сум бескрајно благодарна што ќе бидеме заедно ти во меката кална утроба на земјата јас земјосана калосана врз земјата со тоа што знам дека ти уште сега јуриш да го стигниш возот за да бидиш заедно со твојата благородна баба Петра и внучињата додека твоите коски ќе бидат тука додека еден ден не заминат со мене и не тагувај нема в земји да те положам додека не најдам такво место какво што бараше ти биди спокоен смири си ја душата пушти ја да ѝ биде поткрепа и надеж на баба Петра а ти како што гледаш не си сам не оти јас ти седам над глава туку ако смогнеш сили да ја свртиш главата ќе видиш дека одајката ваша никогаш не била пополна со луѓе отколку сега оти тука се сите што те сакаа ама и оние што те колнеа кога се затвори во вагонот Папокот Корнулов за кои не се знае уште колку ќе останат тука оти се шушка како некои вагони на товарниот колосек се полнат со секакви шејови тука е и Друже Србине кој се радува што не си замина со другите мисли дека барем овие што не се заминати ќе останат со тебе и да знаеш мислам дека е во право зашто еве јас ќе бидам тука Танаско децава школнициве цела година ќе се ловат по широкиве и празни улици! сака да го продолжува својот монолог ама одајчето е полно со тела и врева и таа не си ги слуша мислените зборови, мислата ѝ ја запираат, ѝ ја раскинуваат.

Друже Србине зачудено гледа во Танаско, а овој веќе ја наведнува својата страна, од кај нозете на старецот и ако веќе не Почне да ја наведнува и Друже Србине може да се случи дедо Костадин да си застане на нозете.

На трите години од помеѓу гробот на старецот извреа два извора што се и ден денеска.

А веднаш по воскликот можеа да се замислат и бавните чекори на старецот додека се враќал кон ќелијата на спокојството.

Се потсети на старецот Костадин, на неговото исушено тело и на отворените очи во кои беше напикан сиот свет. Дали ме има и мене во нив?

Ех, пусто да остане ... Тешка беше маката на старецот.

Приказната на старецот остави длабока трага во нејзината душа.

И знам дека кора ќе се вратиме дома, јагликите ќе зафатат место во најубавата вазна, а јас ќе морам заедно со Билјана да размислувам за приказната на старецот и да одговорам на стотици прашања што Билјана секако ќе ми ги постави.