свест (ж.)
Много л' лежех, малко л' лежех без свест и без памјат... али кога дојдох в себе и погледнах в кашта, видох, синко, што сум сама, нема Турци клети.
„Крвава кошула“
од Рајко Жинзифов
(1870)
И така Бугарите во новиот слободен живот се јавија како народ без традиции, народни идеали, свест за народните и државните интереси и историско наследство.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
2. Поимот „еволуција” во речникот на Мисирков и на неговите истомисленици означува програма на „новото движење” што бара првин национално обединување и изградување на македонската национална свест на народот поделен од пропагандите, оневозможување на туѓинското мешање во Македонија, развивање на самостојната македонска култура, јазик и црква во рамките на Турција и под контрола на големите сили, па дури потоа полно политичко ослободување од Турција и создавање независна македонска држава што може да се вклучи и во разни видови федерации или конфедерации на Балканот или меѓу јужните Словени.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Меѓутоа, важно е што тој сепак зборува за таков процес, додавајќи притоа дека пред појавата на српската пропаганда националната свест на Македонците била разбудена „на половина”.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
И ако тогаш тоа изгледаше како нешто ново, денес за широката општествена свест стана очигледна вистина дека големи делови од стопанскиот живот се одземени, како општо правило, од слободната конкуренција.“
„Империјализмот како највисок стадиум на капитализмот“
од В. И. Ленин
(1917)
Хилфердинг правилно ја истакнува врската меѓу империјализмот и заострувањето на националното угнетување: „Што се однесува до новооткриените земји“ – пишува тој – „капиталот што се увозува таму ги засилува противречностите и предизвикува сѐ поголем и поголем отпор на народите, кај кои се разбудува националната свест, против туѓинците; тој отпор лесно може да премине во опасни мерки насочени против странскиот капитал.
„Империјализмот како највисок стадиум на капитализмот“
од В. И. Ленин
(1917)
Во својот империјалистички стадиум капитализмот сосем доведува до најсестрано обопштествување на производството, тој, така да се каже, ги вовлекува капиталистите против нивната волја и свест, во некој нов општествен поредок, во преоден поредок од полна слобода на конкуренцијата кон полно обопштествување.
„Империјализмот како највисок стадиум на капитализмот“
од В. И. Ленин
(1917)
Улицата ја набљудував само со едно око и настаните ги таложев на крајот на својата свест та и да не сакав новостите лесно допираа до мене.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Добро- зло? Нејасно се зачна ова прашање во мојата свест затоа и одговорот јасно не можеше да го исчепкам од кожурецот на мачењето.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Зборовите навреме му допреа до свеста.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
На Доста ѝ попуштија болките на крстот, се поолади малку, се поиздиши длабоко и свеста ѝ се поврати.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
И кога дојде саатот новиот човек свет да прогледа, Доста веќе беше изгубила свест.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Тука се кинеа нишките на свеста како лента на безвучен филм а продолжуваа пак под една улична светилка.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Да ѝ каже ли дека болката под третото ребро ја почувствува сега првпат со својата свест и дека сега знае: таа почнала порано, пред да го бараат низ нишан, порано од денот на гревот забременет со безброј нови гревови, секој со сета боја и свој звук.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Освен негде, на многуте дна на потсвеста, или свеста, или нигде.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Ги истиснуваше од каналите на свеста, капка по капка, продуваните денови.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Сивото тесто околу него сѐ повеќе раснеше лесно надраснувајќи ја неговата свест.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Чувствувајќи дека брзо ќе ја изгуби свеста, просто, како поинаку и да не може да биде, узна: ако некој не му помогне, нема да стане.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
За миг ќе му испливаше во свеста таа - мечот и ќе молснеше, ќе раздвижеше и разбеснееше во него нагони за протести, ломови...
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Страшно беше сознанието што свеста, менејќи ги боите и облиците на одразите, му отчукува дека во овој миг полудел.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
