данок (м.)
Беше дошло клето време данок да сја дават.
„Крвава кошула“
од Рајко Жинзифов
(1870)
И таа како и улицата беше задушена во мов, се крстеше секое утро пред своите дуќански врати, со животински страв од данок, меници, повереници и полициски писари.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Штом некој нема да си го плати данокот, тој ќе го фати и ќе го тепа се додека овој кутриот не му ветел неколку дена работа на неговиот имот.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Ќе му сработи човекот и, се знае, пак нема да му плати данок.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Стравот ги замрзнува срцата. Ќе се сети смртта дека на Козјак лежи такво и такво село што треба да плати данок со неколку живи жители.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Познато е само тоа дека во пролетта на 1516 година дошол во Вишеград јаничарскиот ага од Цариград со педесетина јаничари и ги распратил по блиските села да го соберат познатиот данок во крв, т.е. да одберат здрави христијански деца, да ги земат и да ги одведат во Стамбол за јаничари.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
За оваа година ми запишаа данок повеќе отколку што ќе спечалам за две.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
Стој си настрана, Патрокле, си велам, плати си го данокот, зошто се парите... не се плашиш, тогаш ајде ослободи се сам.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Се прибира само навечер да преспие и да го собере данокот - по некое јајце - од птиците кои му прават гнезда во куќата: гумнарче, плетварче, тресопатка, дрздалец, саријазма, конопарче, снегарка, гал, грлица, костенарче, сипка, штрк, був и други.
„Свето проклето“
од Јован Стрезовски
(1978)
Ја сонував Султана. Ми ги редеше имињата на даноците кои ги плаќаме. Ослободете се, вели, од даноците.
„Диво месо“
од Горан Стефановски
(1979)
Што е тоа толку даноци? Емњак вергоси, данок за земја, за секоја тапија четири грошеви, за ослободување од војска, 39 грошеви, бајије, пара од секој грош за продаден добиток, зибије, три грошеви од заклан вол, кантарина за мерење жито, отлакија за пасење добиток, осум грошеви за таскере ако сакаш да патуваш.
„Диво месо“
од Горан Стефановски
(1979)
Отсега ќе ви се зголемат давачките, ќе морате да плаќате даноци за сѐ што подигнавте. Сами сте си виновни.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Таа, жетвата, без оглед на честите војни и реквизиции на житото, без оглед на суровоста на режимите на завојувачите, високите даноци и, самоволијата на даночниците и чифликсајбиите, и без оглед на тоа што таа сама по себе е макотрпна работа, во Потковицата од памтивек се извршуваше како нешто што налева сокови направо во жилите на животот.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Во тоа време, кога одеа да го собираат владичниот, грчките битолски владици, од страв од ајдути, а и за да го натераат народот да го плати данокот, одеа опкружени со големи тајфи составени од заптии и ѓакони, а Партениј, за оваа пригода, беше се зајакнал уште и со некои свои послушници.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Современиот играч, заробеник на жестокото темпо, го плаќа данокот на својата алчност и неблагодарност.
„Пловидба кон југ“
од Александар Прокопиев
(1987)
* Од него, од тој човек, на сите страни се пуштале ластари и тие што биле негови синови и внуци и синови на тие внуци плаќале данок како берачи и продавачи на тутун, афион, шеќерна репка и памук, како колари, јажари, самарџии, ковачи, воденичари, гробари, управители на пошти, пандури, архивари или ја заборавила ораницата зашто станувале металци, обликувачи на порцелан, попови, готвачи, прекуокеански печалбари, но тој татко, дедо и прадедо, Зафир Јосков, бил поп, распоп и солунски продавач на мирудии и малоазиски мелеми и пак поп во неколку села под востаничкиот град на Питу Гули, на Никола Карев и на другите, да ги спомнеме без патетика.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
Со песок ќе платам данок кога ќе дојдат утре. Ајдете, ќерки.“
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
Нема цар, нема данок. Народна веселба.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
XVI Ручокот на Комисијата беше приреден на островцето обградено од бистрата изворска вода под жалните врби што своите гранки како зелени чипки ги спуштаа до земја; водата околу нив се прелеваше во зелени и светли тонови, по неа лебедите оставаа меки трагови доаѓајќи сосем блиску до огништето каде што се печеше прасето; калуѓерите се сменуваа вртејќи го раженот и плакнејќи ги лицата со студената вода; миризбата од вцрвенетото прасе што капеше на жарта, се ширеше наоколу дразнејќи им го желудникот на полковниците, игуменот, отец Иларион и отец Серафим кои седеа крај масата и пиеја; отец Серафим пак им наточи од најубавото вино, и додека чекаа да се испече прасето, им раскажуваше дека во турско време имало многу лозја во манастирот, а и во селата, зашто луѓето, за да се ослободат од големите даноци што власта им ги наметнувала за житните насади, тие нивјето ги засадувале само со лозја, зашто Турците не земале данок за лозјата, не собирале грозје, зашто не пиеле вино.
„Злодобро“
од Јован Стрезовски
(1990)
Тоа биле студени години во кои сиромаштијата под планинската црногорица му плаќала на султанот данок со крв, кога делии со зелени чалми ги собирале машките деца и ги носеле во булук кон Стамбол и кон Едрене, таму да ги потурчат, да ги научат да бодат со копја и да сечат со синџири, и самите подоцна, како брадести јаничари искитени со шарени перја и натоварени со топузи и криви сабји, да собираат нов данок во крв и да се борат против ајдутите во чии чети бил и Парамон Мечкојад.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
